Rebecca Kelly

Ym mis Rhagfyr fe gofynnon ni am geisiadau gan fenywod creadigol Cymru i greu fideo ar gyfer cân newydd Kathod (Heledd Watkins, Bethan Mai ac Ani Glass) – ‘Syniad o Amser’. Roedd y ceisiadau yn anhygoel o dda ac wedi tywynnu golau ar y safon o waith arbennig y mae menywod creadigol Cymru yn gwneud ar hyn o bryd. Yr un a ddaeth i’r frig gyda’i syniad fideo oedd Rebecca Kelly. Dyma oedd ei syniad…

Cefais fy magu ar hyd Arfordir Gorllewinol Cymru mewn pentref o’r enw Aberarth. Mae fy magwraeth wedi cael dylanwad dwys ar y pethau rwy’n gwerthfawrogi a dal yn annwyl. Rwy’n angerddol am y tir a bod ym myd natur oherwydd cefais fy magu wedi fy amgylchynu ganddo. Rwy’n hiraethu amdano ac yn teimlo fy mod wedi fy lleoli pan fyddaf ynddo. Mae tirweddau Cereredigion yn gyfarwydd ac yn gysur i mi.

Mae fy ymarfer artistig wedi’i wreiddio yn y genre Celf Tir. Rwy’n ffynnu ar osod gwaith mewn lleoliadau anghysbell. Trwy ddewis ymrwymo i’r tir, rwy’n herio’r hyn y gall stiwdio neu oriel fod. Y dirwedd yw sylfaen fy ymarfer artistig, ac mae’r deunyddiau elfennol rwy’n eu casglu yn gatalydd ar gyfer y gwaith rwy’n ei gynhyrchu. Mae deunyddiau naturiol yn swynol. I mi, maen nhw’n hudolus ac yn annirnadwy. Nid wyf am ddinistrio na newid ansawdd hunangynhwysol yr erthyglau rwy’n eu darganfod yn ddramatig. Yn lle, rwyf am warchod eu harddwch a dod yn rhan o’u taith trwy eu dadleoli neu eu hailweithio mewn rhyw ffordd.

Mae’r fideo wedi’i hysbrydoli gan fenyw o’r enw Mari Berllan Bitter. Fe’i ganed ym 1817, a magwyd ar fferm ynysig ar lan yr afon Arth.

De’s i’n ymwybodol o Mari pan oeddwn yn saith oed. O ni’n sefyll mewn stafell fyw fy cymdogion, a dywedodd wrthyf fod gwrach, o’r enw Mari, wedi marw yno ar y 4ydd o Dachwedd ym 1898. Roedd gan Mari enw drwg-enwog am ecsentrigrwydd a dewiniaeth ac roedd y bobl leol yn ei ofni. Trwy gydol fy mhlentyndod oedd hoffter niwlog gennai’i i Mari. Llifodd ei hysbryd trwy’r coed lle roeddwn i’n chwarae.

Roedd hi’n bresennol ond ddim yn pwyso. Dim ond yn ddiweddar y mae hi wedi dod yn gatalydd ar gyfer rhai pryderon cymhellol rydw i wedi’u datblygu am Aberath. Materion, a genhedlwyd gartref sy’n dod yn faich yn gyflym i bob pentref, tref a dinas ledled y byd. Y pryder bod menywod yn absennol o hanes a hunaniaeth lle.

Mae’r protestiadau gwleidyddol parhaus sy’n digwydd ledled y byd yn tanio fy angerdd am yr ymchwiliad hwn. Honiadau amrwd a Visceral yn mynnu darlleniad newydd o hanes. Hanes sy’n cyd-fynd â’r hyn sy’n berthnasol nawr. Mae’r fideo hon yn nodi trobwynt. Dechrau taith i daflu goleuni ar ferched Ceredigion. Mae’n bwysig ein bod ni’n ymwybodol o’n hanes benywaidd, ein bod ni’n dod â menywod y gorffennol i mewn i’r presennol i sicrhau eu bod nhw’n rhan o’r dyfodol.

Fideo gwreiddiol ‘Syniad o Amser’ gan Rebecca Kelly, yn dangos ar AM ar y 19fed o Ionawr 2021.

Darllenwch rhifyn 3 yma.
Dilynwch Rebecca ar Instagram.